Al Arye Español. Źródło: Acuts Humanus
Festiwal Actus Humanus rozpoczął się od krótkiego wystąpienia, w którym przypomniano słuchaczom, że w Gdańsku udało się stworzyć silną festiwalową MARKĘ, a na kolejnej EDYCJI festiwalu usłyszymy utwory DEDYKOWANE na okres adwentu i świąt Bożego Narodzenia. Nie ma wątpliwości: tu rządzi Filip Berkowicz, specjalista od tworzenia silnych festiwalowych marek. Proszę mnie zrozumieć: to nie zarzut, to jedynie obserwacja. Bowiem tam, gdzie rządzi Filip Berkowicz usłyszymy jednocześnie najlepsze ZESPOŁY w ciekawym REPERTUARZE, o którym przeczytamy w świetnie zredagowanej KSIĄŻCE PROGRAMOWEJ.
Wszystkie te elementy wystąpiły już na pierwszym festiwalowym koncercie. Al Arye Español prowadzony przez Eduarda Lópeza Banzo jest bez wątpienia znakomitym zespołem, a poszczególni jego muzycy mogli to potwierdzić w kolejnych utworach solowych. Eduardo Banzo popisał się umiejętnością fantazjowania i prowadzenia kontrapunktu w dwóch Gallardach Tienta de Falsasa, oboista Eduard Wesley urzekał w pastoralnej Gaycie, a skrzypkowie mogli się wyszaleć w sonacie Antonio Vivaldiego. Ten ostatni utwór zabrzmiał cudownie, pełen wyrafinowanych niuansów dynamicznych, jednak w programie koncertu stanowił ciało obce, gdyż wieczór zdominowała bożonarodzeniowa muzyka hiszpańskiego baroku.
Jest to muzyka nieznana i znana zarazem. Nieznana, gdyż hiszpańscy twórcy tego okresu nie zdobyli nigdy takiego rozgłosu, jak kompozytorzy z Włoch, Francji czy nawet Niemiec. A jednak muzyka ta nie jest nam obca, bowiem poprzez swoje silne związki z hiszpańską muzyką ludową wpada w dobrze nam znany stereotyp muzyki hiszpańskiej z jej ognistym temperamentem. Więcej o repertuarze można było przeczytać w ciekawej notce programowej autorstwa Jakuba Puchalskiego. Struktura hiszpańskich bożonarodzeniowych kantat była znacznie prostsza niż analogicznych utworów z innych kręgów Europy, a arie nierzadko cechowała budowa zwrotkowa. W wykonaniu Al Arye Español ta prostota została w pełni wykorzystana jako atut.
Gdy w pierwszej kantacie „Nunca con más sosiego” Juana Manuela de la Puenty wszedł kwartet solistów wzruszyłem się ich delikatnym, prostym brzmieniem wspomaganym dodatkowo przez lekkie muśnięcia smyczków. Jak dobrze została dobrana ta obsada, jak wspaniale wyrównane są to głosy! Zespół występował wówczas jednak bez sopranistki, Veroníki Platy, która śpiewając bardzo dźwięcznie i donośnie, przyjęła skrajnie odmienną strategię interpretacyjną. W jej szorstkim, nieco groszkującym głosie i przejaskrawianych szerokich samogłoskach można było dostrzec podobieństwo do śpiewu ludowego. Miało to swój urok, jak w solowej kantacie „Divino hijo de Adán” José de Torresa, jednak we fragmentach zespołowych głos wokalistki wyraźnie odcinał się od reszty śpiewaków.
Hiszpańskie kantaty pełne były poruszającego uroku, a ich retoryczny wydźwięk starał się w prostych słowach przybliżać Eduardo Banzo. Słuchaczom najwięcej radości sprawiły jednak dwie Jácaras: utwory tradycyjnie przeznaczone na koniec bożonarodzeniowej fiesty, wykonane – jakżeby inaczej – na koniec każdej części koncertu. W pierwszej z nich, „Viendo que Gil hizo Raya” Juana Francésa de Iribarrena, ognisty dialog prowadzili ze sobą Veroníca Plata oraz znakomity tenor, Francisco Carillo, który dodatkowo pomagał sobie kastanietami. W drugiej – „Una noche que a los reyes” José de San Juana, rozgrywała się scena pomiędzy rozentuzjazmowanym zespołem a barytonem, który usiłował poskromić ten tłum fukając na niego „Hu, hu, hu!”. Niestety, Sebastianowi Leónowi nieco brakowało wolumenu i jego anemiczne fuknięcia raczej nikogo by nie odstraszyły. Ale może tak i lepiej? Z solistów warto wyróżnić także mezzosopran Adriany Mayer, który poruszał łagodnym brzmieniem w solowych fragmentach „Mas no puede ser” José de Torresa.
Zatem wszystko się zgadza. Był znakomity zespół, był bardzo ciekawy program, była świetnie przygotowana książka programowa. Dotarłem na festiwal Actus Humanus.